Krakau

Onze airbnb ligt midden in de joodse wijk, onze basecamp staat 500 meter verder geparkeerd op een bewaakte stalling, de oude stad is op 10 minuten lopen, oudste zoon met vriendin in aantocht, dus alle ingrediënten voor een mooi lang weekend zijn aanwezig. Met een Uber gaan we Simon en Cheyenne halen, kost hier echt een grijpstuiver en na het debacle van het vliegveld in Helsinki vinden we dit de juiste oplossing.

Met elkaar hebben we 4 dagen die we goed gebruiken om eens bij te kletsen en nieuwe herinneringen te maken.

Krakau was tot 1609 de hoofdstad van Polen. Deze prachtige stad is ongeschonden de oorlog doorgekomen, het heeft bijna 800.000 inwoners en ontelbare toeristen.

We gaan twee dagdelen met verschillende gidsen door zowel de oude stad als door de Joodse wijk- Kazimierz, hoewel hier nog maar weinig joden te vinden zijn. Onder begeleiding van een zeer bevlogen gids  lopen we door het joodse getto, Podgorze, waar de joden in 1941 gedwongen door de Duitsers moesten wonen omdat zij zo beter gecontroleerd konden worden. Er is van het getto niet veel meer over dan een stuk muur, maar met de indringende verhalen erbij krijg je een goed (en afschrikwekkend) beeld hoe het leven daar toen was. Op het getto heldenplein staan 64 lege stoelen, 1 stoel staat voor 1000 joodse inwoners die Krakau telde voor de oorlog.  De stoelen staan symbool voor de leegte die na de ontruiming van het getto in maart 1943 overblijft.

Op de hoek is de Apteka Pod Orlem, de Poolse apotheker Tadeusz Pankiewica moest verhuizen toen de nazi’s het getto oprichtten. Hij weigerde en hield zijn apotheek open en hielp de inwoners waar hij maar kon. De apotheek is gerestaureerd en is nu een klein museum, mogelijk gemaakt door Roman Polanski een overlever van het getto en Steven Spielberg.  

We lopen binnen bij de oude synagoge die zijn oorsprong heeft in de 15de eeuw, deze wordt niet meer voor diensten gebruikt en is ingericht met voorbeelden uit de joodse cultuur en gebruiken. Andere synagogen die nog in gebruik zijn, zijn dicht voor bezoekers vanwege Soekot, het loofhuttenfeest.

Er zijn diverse pleintjes met foodtrucks, zoals Plac Izaaka waar we bijvoorbeeld echt heerlijke vers bereide sushi eten. En natuurlijk proberen we de Zapiekanka, een kruising tussen een pizza en een stokbrood, we love it. Wodka drinken we in een barretje op de hoek van Plac Nowy, al gauw Siem zijn stamkroeg. 

Op elke hoek in de oude stad kan je typische ronde broodjes kopen, obwarzanki, een beetje droog vonden wij.

We strijken neer in restaurants met Pools, Jiddisch of Italiaanse gerechten. Op het plein Szeroka horen we elke avond live klezmer muziek wanneer we naar huis lopen. Thuis doen we nog 1 potje toepen of oké nog 1…….vooruit de laatste dan….. 

In de oude stad lopen we naar het Wawel kasteel, slenteren over het marktplein Rynek Glowny uit de 13 de eeuw met zijn raadhuistoren. Beluisteren de trompettist die elk uur vanuit de hoogste toren van de Mariakerk zijn deuntje blaast en zwaaien naar hem. De legende gaat terug naar het jaar 1241 toen een oplettende wachter opmerkte dat het Tataarse leger in de duisternis probeerde aan te vallen, snel sloeg hij alarm op zijn trompet en hierdoor konden veel mensen op het nippertje een veilig heenkomen vinden. We bekijken de souvenirs in de Lakenhal, gebouwd in renaissancestijl, lopen door de nog enige overgebleven stadspoort uit de Middeleeuwen, de Florianuspoort. Gaan ondergronds naar de archeologische opgravingen van Rynek, pas sinds 2010 mogelijk. Je waant je in een middeleeuwse markt door geluidseffecten en films, je loopt over de oude hobbelige straten en ziet veel gebruiksvoorwerpen uit die tijd.

De fabriek van Schindler is bekend van de film Schindler’s list van Steven Spielberg en is vooral ingericht als museum en geeft een goed beeld van de tijd in Krakau onder de nazi bezetting. Verder is er het kantoor van Oskar Schindler te vinden en zijn alle door hem aangestelde/gekochte joodse arbeiders met een foto vertegenwoordigd. Uiteindelijk redt hij de levens van 1100 mensen.

"Wie één mens redt, redt de hele mensheid"  - Talmoed

Een tour naar Auschwitz I en Auschwitz II-Birkenau op 80 kilometer van Krakau, hier zijn 1,5 miljoen mensen vermoord, vergast. We lopen braaf met een oortje in achter de gids aan op een zonovergoten dag. We lopen langs de zalen vol met koffers met namen van hun eigenaars, door zalen vol afgeschoren haar om er textiel van te maken, zalen vol emaillen bekers en kopjes, zalen vol schoenen zelfs schoenen met hakken. We schuifelen door de barakken, door de gaskamers, langs de verbrandingsovens. We missen informatie doordat de gids slecht te verstaan is, we behoorlijk moeten doorlopen en misschien komt het daardoor wel minder “binnen” dan we van te voren gevreesd hadden. Of is het gewoon niet voor te stellen wat voor gruwelijkheden hier gebeurd zijn, is het te onwezenlijk?

Uit Nederland kwamen 65 treinen uit Kamp Westerbork aan in Auschwitz met 57.000 mensen waaronder de opa (Alexander Swaab) en oom (Leon Swaab) van mijn moeder. Van dit aantal hebben er 900 de oorlog overleeft. Anne Frank was tussen september en oktober 1944 gevangene in Auschwitz II-Birkenau en stierf uiteindelijk in Bergen-Belsen. Schrijvers die dit kamp overleeft en erover hebben geschreven zijn bijvoorbeeld Primo Levi “is dit een mens” en Elie Wiesel “nacht”.

Op de laatste dag gaan we op zoek naar het concentratiekamp Plaszow. Dit ligt aan de buitenkant van de stad en was voorheen een joodse begraafplaats. Dit concentratiekamp is bekend van het verhaal Schindlers’s list. Het grijze huis was het kantoor van kampcommandant Amon Göth, berucht vanwege zijn wreedheden. Joden vanuit het getto in Podgorze moesten in het kamp zware arbeid verrichten. Halverwege 1944 zaten er 20.000 mensen in het kamp waaronder joden, politieke gevangenen en zigeuners. Wij kijken uit over een glooiend landschap en lezen de grote borden waar herinneringen van gevangenen worden aangehaald.

We lopen over de Vader Bernatek voetgangersbrug , in de staalkabels van de brug balanceren negen beelden van acrobaten, een bijzonder kunstwerk van de Poolse kunstenaar Jerzy Kedziora.

De laatste avond borrelen we in de zon op het dakterras bij hotel Rubinstein en eten in een mooi en lekker restaurant en dan zit het erop. We zijn alle 4 best wel versleten, wat hebben we een hoop kilometers in onze benen zitten en alles uit de dagen gehaald. We zijn zoals dat zo mooi heet moe maar voldaan.

Vroeg in de ochtend nemen we afscheid van elkaar, Simon en Cheyenne gaan met het vliegtuig naar Nederland en weer aan het werk en wij rijden naar de zoutmijnen van Wieliczka die de grootste zijn ter wereld. Gangen gevuld met historische en mythische figuren en afbeeldingen. Wij draaien het parkeerterrein op en kijken elkaar aan, heb jij zin? Nee we zijn nog niet toe aan weer nieuwe indrukken voordat we de oude een plek hebben gegeven. Willen nog nagenieten van de dagen met elkaar, het herkauwen van alle verhalen. Dus we draaien om en gaan richting een plek in de natuur aan de rand van het Tatra gebergte.

"Anything worth doing is worth doing slowly"