Baltische staten

Even wat geschiedenis over de Baltische staten Estland, Letland en Litouwen. Er zijn overeenkomsten en ook zeker verschillen, vandaar dat ik het redelijk globaal hou. Het is een bijzondere geschiedenis om je in te verdiepen, maar voor het blog hou ik het kort.

Alle drie de landen zijn jarenlang door grootmachten bezet geweest, denk aan Denemarken, Zweden, Duitsland en het Rusland van de tsaren. Rond 1918 werden de republieken Estland, Letland en Litouwen voor het eerst onafhankelijk. Vlak voor het begin van de tweede Wereldoorlog werden zij echter geannexeerd door de Sovjet-Unie, tijdens de 2de WO  bezet door Nazi-Duitsland en daarna opgeslokt in de Sovjet-Unie. Ga er maar aan staan. Veel inwoners probeerde te vluchten. Onder het communistisch regiem zijn 15.000 Letten, 21.000 Litouwers en 11.000 Esten gedeporteerd naar Goelags in de USSR. Tijdens nazi -Duitsland bezetting zijn in letland 70.000 joden en in Litouwen 200.000 joden vermoord.

Op 23 augustus 1989 vormden 2 miljoen Balten een menselijke keten van zeshonderd kilometer lang tussen Tallinn, Riga en Vilnius en dwongen zo de 2e keer onafhankelijkheid af. Het wordt ook de zingende revolutie genoemd. (Even voor het tijdsbeeld; op 9 november 1989 valt de muur)

(foto van internet gehaald)

Het zijn jonge landen, ongeveer 28-29 jaar oud die nog volop in ontwikkeling zijn, het is ook een enorme overgang van het communisme naar de vrije markt economie. Sinds 2004 zijn ze alle drie toegetreden tot de EU. Estland, Letland en Litouwen hebben een vlak landschap, de hoogste berg is ongeveer net zo hoog als onze Vaalserberg. Het landschap voelt dus voor ons vertrouwd aan. Verder hebben deze landen veel meren, rivieren, moerassen en uitgebreide wouden.

Estland heeft 1,5 miljoen inwoners en is iets groter dan Nederland. Ongeveer 25 procent van de bevolking bestaat uit Russen. Veel gaan naar Russische scholen die het Est niet onderwijzen. Estland heeft breed geïnvesteerd in technologieën zoals internet en mobiele telefonie en claimt Skype te hebben uitgevonden.. Is het rijkste land van de 3.

Tallinn is een Hanzestad en heeft 440.000 inwoners. Tallin bestaat vanaf de 12de eeuw en heette toen Reval. De binnenstad is nog grotendeels ommuurd. Het oude centrum heeft een hoog Anton Pieck gehalte, het lijkt wel een middeleeuws openluchtmuseum. Het is schattig, maar heel toeristisch.

Wijk Telliskivi heeft die artistieke vibe met in oude pakhuizen hippe barretjes en restaurants waar ook de Est zelf komt. Er is veel street art.

Hotel Viru was het hotel van de buitenlanders in de tijden van de Sovjet bezetting. Nadat de Sovjet Unie uiteengevallen was en de Russen halsoverkop Tallinn verlieten in 1991, kwam men erachter dat op de 23ste verdieping van het hotel de KGB hier in het geheim hun kantoor hadden vol met afluisterapparatuur. De gids weet wat spannende verhalen te vertellen en is zelf nog geweest als gast met haar ouders in de jaren 80. De bevolking wilde hier graag werken, want het was een modern hotel met een patisserie, kapper en beauty salon, wasserette, theater met variété etc. Er was ook kans om in contact te komen met buitenlanders en in bezit te komen van bijvoorbeeld felbegeerde kousen of een Levis spijkerbroek.

Ook in dezelfde wijk bezoeken we het Joods museum en nemen een kijkje in het ultra moderne synagoge in 2007 gebouwd. Twee Etse architecten zonder joodse achtergrond hebben dit mogen ontwerpen.

Letland heeft 2 miljoen inwoners en behoort tot de dunbevolkte landen. Het is ook het armste land van de drie staten, al zie je dat er bij Riga zeker niet vanaf. Heel veel dure merkkleding winkels. Van de populatie is 27 procent Rus. Riga is een stuk groter en weidser dan Tallinn, 640.000 inwoners. Het is gesticht in 1201 en is ook een voormalige Hanzestad. Het heeft ook een oude stadskern met nog een stukje originele stadsmuur. Ook hier best wel veel toeristen, maar buiten de oude binnenstad is nog een hele stad te ontdekken met mooie gebouwen. Weer een stadswandeling met een gids door de oude stad. Het blijft toch de manier om veel over zo’n stad te weten te komen en verhalen te horen van de gids zelf. Ook gaan we op art-nouveau tour met een zeer jonge enthousiaste gids. Er zijn 800 huizen gebouwd in deze stijl in Riga. Nu zijn ze niet alle 800 heel bijzonder maar er zitten wel hele mooie juweeltjes bij.

De centrale markt zit in 5 enorme zeppelinhangars met elk zijn eigen thema, zoals groente, vis, vlees, snoep etc. De Letten zijn enorme zoetekauwen, nu komt dat goed uit voor Ron. Bij elk kopje koffie toch wel een taartje, koekje of chocolade van het Letse merk Laima. Het is moeilijk kiezen voor Ron.

Ook houden de Letten van een drankje zoals de Black Balsam Currant, soort van medicinaal drankje. Op elk tijdstip van de dag in te nemen:-)

Het vrijheidsmonument Milda is van de eerste onafhankelijkheid 1918 en heeft de sovjet tijd overleefd. Hoe dat komt legt de gids uit. Het beeld van Lenin stond ook in dezelfde lijn als Milda echter met zijn gezicht naar het oosten gericht en Milda stond achter hem, Lenin kon haar dus niet zien.

Eten en drinken is beduidend goedkoper dan in Tallinn, hier doen wij ons voordeel mee. Nu hebben we heel mooi weer in Riga. Net wanneer we de winterkleding van “zolder” hebben gehaald gaat de zon schijnen en lopen we in onze winterjas te puffen. Maar niet geklaagd, het is zalig, jas uit en in de zon op een terras met een Aperol Spritz. .

Op naar Litouwen. “Ron hoe noem je de inwoners van Litouwen eigenlijk?” “Lee Towers” zegt Ron en maakt er zo’n elleboog beweging bij. Pfff, en dat zo'n 30 keer op een dag (daar moet ik 3 jaar mee op pad!).

Litouwen heeft bijna 3 miljoen inwoners en is van de drie Baltische staten de grootste en zuidelijkste. Ooit was het een machtig land dat zelfs tot de Zwarte Zee reikte. Litouwen is in tegenstelling tot de andere Baltische landen Rooms Katholiek. Estland is atheïst of Luthers en Letten zijn luthers of katholiek.

Vilnius heeft 532.762 inwoners en dateert uit de 12de eeuw. Heeft lange tijd bij Polen gehoord en heeft relatief weinig Russen onder hun dak, maar 6 procent.

Het Jeruzalem van het Noorden werd Vilnius genoemd. Er woonden sinds 1323 ongeveer 100.000 Joden in Vilna zoals Vilnius toen heette, met meer dan 100 synagogen. In 1941 werd Vilnius door nazi-Duitsland ingenomen. Tijdens de Duitse bezetting is 94% van de joodse bevolking van Litouwen vermoord, 200.00 joden, in geen enkel land is het percentage zo hoog. Nare geschiedenis, het verhaal van de uitroeiing van de joods bevolking is zelfs gestart in 1940 door de Litouwers zelf. Vele joden zijn neergeschoten of neergeslagen door de eigen bevolking. Het holocaust museum geeft deze aangrijpende geschiedenis weer. Op dit moment lees ik het boek “de rechtvaardige” van Jan Brokken, over een Nederlands consul die joden hielp aan een visum tijdens de oorlog in Litouwen.

De Choral synagoge is de enige overgebleven synagoge in de stad. Wij komen aan tijdens het joods nieuwjaar om een kijkje binnen te nemen. De beveiliger aarzelt maar omdat Ron zegt dat het Rosj Hasjana is laat hij ons naar binnen. De vrouwen zitten boven en Ron gaat bij de mannen beneden staan. De dienst duurt niet zo lang, de rabbijn blaast op de sjofar (ramshoorn) en daarna is er kiddoesj. Wij sluiten maar gewoon aan, hebben nog niet gegeten en het is een overvloedig buffet met warme en koude gerechten. Heerlijk en tot ons plezier is er ook nog een heel dessert buffet, nou dat is nog eens lekker gratis nasjen.

De stad verkennen doen we weer met een gids die zelf heel grappig is maar vertelt dat lachen niet vaak gebeurt want dat is toch wel verdacht," je lacht me toch niet uit"…?

Er is in de stad een eigen vrijstaat Uzupio, met een eigen barlement, vlag, volkslied en de grondwet in diverse talen waarop nummer 9 in het Nederlands staat ; iedereen heeft het recht lui te zijn en stroopwafels te eten!

De stad is best overzichtelijk te noemen, we zien in een korte tijd veel mooie gebouwen, binnenplaatsjes en kerken.

Ook rijden we 15 kilometer buiten de stad om het kasteel Trakai te bezichtigen

In elke stad proberen we iets te eten en te drinken van het land zelf. We staan open om van alles te zien, proeven, beluisteren waar we anders niet de tijd voor hebben of nemen. We lopen in Estland een kerk binnen en daar speelt een orkest met 5 accordeonisten en een violist, we zijn diep verrast hoe mooi dit klinkt. In letland gaan we naar een bar waar veel studenten komen en waar er die avond volksdansen is. 

Onderweg stoppen we wanneer we mensen in het bos zien scharrelen met mandjes. Zij zoeken paddenstoelen en na aanwijzingen van een jonge vrouw gaan we ook plukken. Voor de zekerheid laten we nog even checken of we de juiste hebben, we zouden maar nietsvermoedend paddo’s wegsmikkelen.

We vieren mijn verjaardag met bubbels en kaviaar!

We komen helaas te weinig echt aan de praat met de bevolking. Volgens de gids is ben je een goede vriend wanneer je in stilte bij elkaar kan zitten. Tja…

Gelukkig komen we te staan op een camperplaats waarvan de aardige eigenares een Litouwse is en de eigenaar een Nederlander. We worden uitgenodigd voor een koffie wat uitloopt naar een wijntje en zo komen we meer te weten over het land en zijn gewoontes. Er vallen zeker geen stiltes.

Op dit moment zijn we best stadsmoe en staan we bij een super de luxe hotel met spa, hamman, sauna en gaan we de hele dag chillen en vakantie houden!

“When you don’t like where you are, change it- you are not a tree”

Het vorige blog “gas eraf” is op dezelfde dag geplaatst als dit verhaal terwijl er weken tussen zitten. Heb het losgeknipt van Baltische staten, vandaar.